Harmonia czy napięcie: intymność, ciało, duchowość, sport we współczesnym społeczeństwie somatycznym

Ludzka cielesność pozostaje sferą konkurencyjnych roszczeń. Łączy intymność jednostki z presją i ingerencją społeczną, kulturową, polityczną, a także religijną. Z jednej strony mamy do czynienia z domeną indywidualnej prywatności, z drugiej – z oczekiwaniami społecznymi, które formułują standardy wobec ciała (jego wyglądu, sprawności, zdrowia), klasyfikując je według ról płciowych, estetycznych czy moralnych (męskie/kobiece, otyłe/szczupłe, piękne/brzydkie, dobre/złe). Do tych społecznych ram dołączają normy religijne, które, w zależności od tradycji, kształtują postawy wobec ciała. Społeczeństwo w najszerszym ujęciu zatem dyscyplinuje ciało, czasem je nagradzając, a czasem karząc, i w różnym stopniu zgłasza pretensje do określonych ingerencji i interwencji.

Z drugiej strony pojawia się jednak kwestia stawiania granic i obrony przed wskazanymi roszczeniami. Podnoszony jest argument „to moje ciało!”, wskazujący na prymarność prawa jednostki do regulowania kwestii związanych z jej cielesnością. Wsparciem dla tego argumentu może być przywołanie prawa do intymności i prywatności.

Ta kontrowersja szczególnie silnie i w szczególnie doniosły sposób rysuje się w sporcie. Presji do etykietowania ciał (zarówno emblematami narodowymi, jak i rasowymi i płciowymi), studiowania ciał na potrzeby owego etykietowania (vide: badania dotyczące ustalania płci), postrzegania i przedstawiania ciał w określony sposób (choćby ten pożądany przez media),
a wreszcie sankcjonowania normatywności cielesnej, przeciwstawiany może być argument przywołujący prawo sportowców i sportowczyń do prywatności. 

Uważamy, że sport – by odwołać się do słów Przemysława Nosala – może pełnić tu rolę swoistego społecznego laboratorium, gdzie rozmaite rozwiązania są de facto testowane, by potem znajdować zastosowanie w innych sferach życia społecznego. 

Chcielibyśmy, aby dyskusja w ramach sesji półplenarnej toczyła się wokół ludzkiej cielesności i duchowości w kontekście kulturowym i społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii prawa do intymności, przy potraktowaniu pola sportu jako tego, w którym zagadnienia te w sposób spektakularny uwidaczniają się, stając się przedmiotem dyskusji nie tylko akademickich czy publicystycznych, ale i tych toczonych „pod strzechami”. 

Osoby do kontaktu: dr Jakub Ryszard Stempień (UŁ) (j.r.stempien@wp.pl), dr hab. Ewa Banaszak (UWr) (ewa.banaszak@uwr.edu.pl).