Granice obok nas i granice w nas: ku nowej socjologii pogranicza

W ciągu kilku ostatnich lat wydarzenia o charakterze ogólnoświatowym, europejskim,  ale też regionalnym uzmysłowiły nam, że dotychczasowa wiedza z zakresu studiów nad granicami i pograniczami oraz instrumentarium socjologiczne są niewystarczająca do analizy bieżących wydarzeń. Żyliśmy przez lata w przekonaniu, że granice, przynajmniej w „naszej” części świata znikają – obecnie są one rekonstruowane, wzmacniane, coraz częściej uzbrajane.  Pandemia Covid-19  pociągnęła za sobą miedzy innymi zjawisko przywracania granic miedzy państwami UE, a także określone wymagania związane z reżimem sanitarnym, które rezonowały z procedurami granicznymi. Bliska nam granica z Białorusią także skupia dziś na sobie uwagę badaczy z różnych dziedzin z uwagi na trwający nadal, a zapoczątkowany w 2021 roku kryzys humanitarny. Inne oblicze tego kryzysu przyniosła wojna w Ukrainie. Określenie pogranicze zyskuje zatem nowe znaczenia, a badanie zjawisk i procesów, jakie zachodzą na terenach pogranicznych rodzi wiele bieżących wyzwań oraz problemów nie tylko metodologicznych, ale też o charakterze etycznym – powiązanych z istotnymi wyborami o charakterze moralnym, a nawet doświadczeniami o charakterze granicznym. Kwestie załamania sfery aksjonormatywnej i zwielokrotnionego konfliktu dotyczą wszystkich aktorów społecznych na pograniczach.

Proponując sesję pół-plenarną chcemy podjąć wątki związane z współczesnymi badaniami nad granicami i pograniczami, w których dominujący głos mają socjolożki i socjologowie uwzględniając zróżnicowane kategorie osób obecnych lub/i uwikłanych w (po)graniczne zjawiska społeczne:  mieszkających na tych terenach, ludzi w drodze,  aktorów instytucjonalnych powiązanych z służbami mundurowymi, jak i systemem polityki społecznej, aktywistek i aktywistów działających na granicy polsko-białoruskiej oraz świadczących pomoc Ukrainie.

Problematyka sesji obejmuje tematy stabuizowane, a zarazem (niekiedy) eksponowane i instrumentalizowane w debacie publicznej i w dyskursie naukowym. Niewątpliwie nowa socjologia pogranicza to socjologia gorąca, nie tylko dlatego, że podejmuje bieżące i ważne tematy, ale też budzi intensywne emocje badaczek i badaczy.